Aktualności

Jesienią 2022 r. grupa detektorystów odkryła w północnej Danii dwa srebrne skarby o ponad 1000-letniej metryce. Podobne znaleziska nie są na terytorium duńskim rzadkością, ale tym razem oba zespoły zalegały niemal obok siebie, a do tego – w pobliżu pozostałości wczesnośredniowiecznej twierdzy w Fyrkat. 

Pod koniec zeszłego roku członkowie stowarzyszenia Nordjysk Detektorforening (NDF) spacerowali z wykrywaczami metalu po polu niedaleko miejscowości Bramslev w północno-wschodniej Danii. Trzy młode kobiety – Jane Foged-Mønster, Louise Stahlschmidt i Mette Norre Bækgaard – miały szczęście, gdyż natrafiły na połówkę arabskiego dirhema oraz fragment klamry od pasa. Domyślając się, że oba zabytki pochodzą z jednej epoki, a mianowicie wczesnego średniowiecza, szybko zawiadomiły pracowników Muzeum Historycznego Północnej Jutlandii (Nordjyllands Historiske Museum).

Archeologom z tejże placówki udało się uratować nie jeden, a dwa skarby(!), które według nich zakopano je blisko siebie, w odległości może 50 m. Dopiero współczesna i wieloletnia głęboka orka spowodowała naruszenie i rozrzucenie cennej zawartości depozytów, co znacznie utrudnia rozróżnienie, które przedmioty należały do którego skarbu. Badacze są jednak stuprocentowo pewni, że mają do czynienia z dwoma skarbami. W ich skład łącznie wchodziło ok. 300 srebrnych przedmiotów, w tym blisko 50 całych monet oraz fragmenty pociętej biżuterii. Szczególną uwagę zwracają dwa kawałki pięknie zdobionego srebra w kształcie kul, które badacze uznali za części szpil do spinania odzieży. Nosili je zazwyczaj mężczyźni o wysokim statusie społecznym, jak np. biskupi i królowie, ale na obszarze dzisiejszej Irlandii. Można przypuszczać, że na Półwysep Jutlandzki trafiły one stamtąd jako łup, ale tutaj nie liczyło się piękno ich wykonania, a waga – pocięto je na kawałki, które używano jako środka płatniczego.

Z kolei monety tworzyły istną mieszankę egzemplarzy arabskich, niemieckich i duńskich. Wśród ostatnich z wymienionych największe zainteresowanie badaczy wzbudziły te z wizerunkiem krzyża po jednej stronie, stąd zwane krzyżówkami. Wybijał je król Harald Sinozęby po tym jak przyjął chrzest w 965 r. i wprowadził chrześcijaństwo w Danii. Uznać je zatem trzeba za symbol propagujący nową wiarę, a jednocześnie legitymizujący władzę królewską. Pozostawały one w obiegu przez kilka dekad, aż do momentu gdy Harald przegrał walkę o tron ze swym synem Swenem Widłobrodym w połowie lat 80. X w. 

To nie koniec rewelacji – odkrycia dokonano w odległości zaledwie 8 km od pozostałości grodu pierścieniowatego w Fyrkat. Podobnie jak inne tego typu warownie w Aggesborgu czy słynnym Trelleborgu, został on zaprojektowany jako dokładny okrąg o średnicy ok. 120 m i z czterema bramami naprzeciw siebie, które połączono dwoma przecinającymi się pod kątem prostym drewnianymi drogami. W każdym powstałym w ten sposób kwartale wznoszono cztery długie domy ułożone w kwadrat. System takich fortów, zwanych obecnie przez archeologów popularnie trelleborgami, wzniósł pod koniec swego panowania Harald Sinozęby, co potwierdzają analizy dendrochronologiczne. Funkcjonowały one bardzo krótko, a na niektórych z nich odkryto ślady zniszczeń i bitew, które można interpretować jako następstwa konfliktu między ich budowniczym a jego synem. Niewykluczone, że kosztowności znalezione w Bramslev mogły zostać ukryte w tym niespokojnym czasie. 

________________
Ewelina Siemianowska (ur. 1981) historyk i archeolog, oba kierunki ukończyła na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Interesuje się wczesnym średniowieczem, w tym zwłaszcza osadnictwem i komunikacją, którym poświęciła szereg artykułów naukowych. Jest redaktorem portalu wczesneśredniowiecze.pl.

Powyższy artykuł jest chroniony przez przepisy prawa autorskiego.
Redakcja wyraża zgodę na kopiowanie i przedrukowywanie tylko całości artykułu pod warunkiem zamieszczenia imienia i nazwiska autora, informacji o nim oraz informacji o źródle (link do wczesneśredniowiecze.pl).