Artykuły
Artykuły
![Piorun w garści. O belemnitach i ich znaczeniu we wczesnym średniowieczu na ziemiach polskich Piorun w garści. O belemnitach i ich znaczeniu we wczesnym średniowieczu na ziemiach polskich](/data/artykuly/166/b/opalizujacy-belemnit.jpg)
PATRYK BANASIAK
Piorun w garści. O belemnitach i ich znaczeniu we wczesnym średniowieczu na ziemiach polskich
Belemnity, czyli wymarłe morskie głowonogi, w paleontologii są znane od dawna. Ale czy dokonały one swego żywota wraz z dinozaurami 65 mln lat temu? Po milionach lat powróciły na nowo do „życia”, stając się częścią kultury, także słowiańskiej. Jaką pełniły w niej rolę? Co z nimi robiono? Odpowiedź znajdziecie w poniższym tekście.
![O Piaście i Popielu, czyli zabawa w głuchy telefon O Piaście i Popielu, czyli zabawa w głuchy telefon](/data/artykuly/156/b/opiarowanie-korony-piastowi.jpg)
DR MICHAŁ BOGACKI
O Piaście i Popielu, czyli zabawa w głuchy telefon
Każdy z nas słyszał o legendarnym Piaście, założycielu pierwszej polskiej dynastii. Tylko którą jej wersję? Bo z tą legendą jest jak w zabawie głuchym telefonem, każdy dopowiada coś swojego. I tak Piast zmieniał profesję, miejsce zamieszkania, przydomek, stał się księciem... A jego oponent Popiel? Stawał się coraz czarniejszym charakterem.
![Olaf Tryggvason – król Norwegii, którego bały się trolle Olaf Tryggvason – król Norwegii, którego bały się trolle](/data/artykuly/102/b/peter_nicolai_arbo-olav_tryggvason-(1200-x-675).jpg)
DR RENATA LEŚNIAKIEWICZ-DRZYMAŁA
Olaf Tryggvason – król Norwegii, którego bały się trolle
Jego życie było niezwykle barwne, a droga do norweskiego tronu niepozbawiona dramatycznych wydarzeń. Choć rządził Norwegią jedynie przez pięć lat, na stałe zapisał się w historii tego kraju jako władca charyzmatyczny, ale i słynący z kontrowersyjnych metod chrystianizacyjnych, przysparzających mu wrogów zarówno politycznych, jak i należących do świata nadnaturalnego.
![Obsceniczny Gigant z wczesnego średniowiecza Obsceniczny Gigant z wczesnego średniowiecza](/data/artykuly/95/b/1)-gigant-z-cerne-abbas-(1200-x-676).jpg)
EWELINA SIEMIANOWSKA
Obsceniczny Gigant z wczesnego średniowiecza
Historycy i archeolodzy od dawna spierali się o to, kiedy powstał i kogo przedstawia Gigant z Cerne Abbas, będący najsłynniejszą z trzech figur utrwalonych w kredowym podłożu znanych z Wielkiej Brytanii. Pierwsze rezultaty prowadzonych od roku badań archeologicznych wskazują, że Olbrzyma należy łączyć ze wczesnym średniowieczem i prawdopodobnie z oporem pogańskich Anglosasów wobec chrystianizacji.
![Knut Wielki król Anglii, Danii i Norwegii Knut Wielki król Anglii, Danii i Norwegii](/data/artykuly/90/b/knut_der_große_cropped.jpg)
DR HAB. PROF. UŚ JAKUB MORAWIEC
Knut Wielki król Anglii, Danii i Norwegii
Bez wątpienia był władcą wybitnym, bardziej politykiem i dyplomatą niż wodzem. Nie tylko zdobył władzę w Anglii, ale utrzymał się na tamtejszym tronie przez blisko 20 lat. Stworzył północne imperium, które co prawda nie przetrwało po jego śmierci, ale trwale zaznaczyło się w dziejach Anglii i Skandynawii. Syn charyzmatycznego króla Swena i jego piastowskiej małżonki – Knut Wielki.
![O elfach i karłach we wczesnośredniowiecznej Europie północnej O elfach i karłach we wczesnośredniowiecznej Europie północnej](/data/artykuly/81/b/tanczace-elfy--nils-blommér.jpg)
DR RENATA LEŚNIAKIEWICZ-DRZYMAŁA
O elfach i karłach we wczesnośredniowiecznej Europie północnej
Wśród istot nadprzyrodzonych znanych średniowiecznej kulturze Północy elfy i karły zajmowały ważne miejsce. W jednych źródłach przedstawiane jako blisko związane z bogami, w innych uchodziły za niebezpieczne czy wręcz demoniczne byty. Ich ambiwalentny wizerunek w skandynawskich i anglosaskich tekstach wpłynął na to, jak obie te rasy są przedstawiane we współczesnej popkulturze.
![Na książęcych łowach Na książęcych łowach](/data/artykuly/64/b/na-ksiazecych-lowach.jpg)
MICHAŁ OSTROWSKI
Na książęcych łowach
Polowania dla futer i skór, różniły się od łowów na dużego zwierza. Te pierwsze opierały się na sprycie, przebiegłości, wiedzy i fortelu, te drugie były testem odwagi, wojowniczości i bezwzględności myśliwych. Takich cech wymagało polowanie na duże zwierzęta. Duże, czyli od sarny po… żubra.
![Sigurd Zabójca Fafnira – pogromca przerażającego smoka Sigurd Zabójca Fafnira – pogromca przerażającego smoka](/data/artykuly/53/b/sigurd_and_fafnir_(1906).jpg)
DR RENATA LEŚNIAKIEWICZ-DRZYMAŁA
Sigurd Zabójca Fafnira – pogromca przerażającego smoka
Według skandynawskich legend wywodził się od samego Odyna. Jako półsierota wychowywał się na dworze obcego władcy pod okiem kowala Regina. Kiedy dorósł, pomścił śmierć ojca i zdobył sławę nieustraszonego wojownika. Jego największym czynem było pokonanie budzącego grozę smoka Fafnira i zdobycie przeklętego skarbu. Zginął zdradzony przez bliskich. Jego legenda fascynowała jeszcze całe wieki później, inspirując Richarda Wagnera czy J.R.R. Tolkiena.
![Harald Sinozęby, król Danii Harald Sinozęby, król Danii](/data/artykuly/48/b/800px-1200_harald_blåtand_anagoria-1.jpg)
DR HAB. PROF. UŚ JAKUB MORAWIEC
Harald Sinozęby, król Danii
Podbił Norwegię i uczynił Duńczyków chrześcijanami. Skonsolidował terytorium królestwa Danii. Wojował z Cesarstwem i układał się ze Słowianami. Jego upadek sprawił, że w sagach przedstawiany był jako nieudolny król-tchórz. Panowanie Haralda Sinozębego z pewnością stanowiło przełom w dziejach średniowiecznej Danii. Dziś tego władcę możemy kojarzyć głównie jako użytkownicy technologii Bluetooth. Duński wynalazek swoją nazwą bezpośrednio nawiązują do przydomka Haralda.
![Maski z Opola... zdemaskowane Maski z Opola... zdemaskowane](/data/artykuly/47/b/kaplan,-fot.-d.-duzawski.jpg)
DR KAMIL KAJKOWSKI
Maski z Opola... zdemaskowane
W bieżącym, 2021 roku mija 56 lat od momentu opublikowania dwóch zabytków znanych dziś jako maski z Opola. Mimo upływu czasu nikt dotąd nie wysunął żadnych wątpliwości w stosunku do takiej interpretacji tych zabytków. W literaturze nie znajdziemy pytań o to, CZY rzeczywiście były to obrzędowe nakrycia twarzy, natomiast tym, co zajmowało autorów opracowań na ten temat, było JAK i KIEDY, i GDZIE je wykorzystywano.
Portal prowadzony przez
Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnieul. Kostrzewskiego 1, 62-200 Gniezno
t: 61 426 46 41
e: wczesnesredniowiecze@muzeumgniezno.pl